Turizm bir hizmet sektörü olarak emek yoğun sektörlerin başında gelir. Özellikle konaklama tesisleri, restoranlar, animasyon hem emek yoğundur hem de kalifiye personel ister. Dışarıdan bakınca bir otelin en büyük giderlerinin personel gideri olduğu düşünülür. Hesap da şöyle yapılır; personel gideri ne kadar artarsa kar azalır, ne kadar düşerse kâr artar.

Yukarıdaki tabloda personel giderleri ve diğer giderler T.C. Turizm Bankası A.Ş.'nin belirlediği standartlara göre hazırlandı. Bankanın standartlarına göre 5 yıldızlı sahil otelinde personel giderleri toplam giderlerin yüzde 40'ını buluyor.

Böyle bir tesiste personel giderleri Aralık 2022 asgari ücreti ve koşullarına göre ise şöyledir: Otelde yüksek sezonda 400, yarı sezonda 300 ve düşük sezonda 150 kişi çalışacağını ve personel başı maliyetin aylık 10.000 TL (500 €) olduğunu göz önüne alırsak, (müdürler, kaptanlar fazla alacaktır, stajyerler az alacaktır, amaç ortalama bir maliyet bulmaktır. Kışın daimi personel çalışmaya devam edeceği için personel maliyeti 600 €/ay olarak alındı.);

Mevcut asgari ücret rakamları ile ortalama olarak (elbette her tesis ayrı bir hesaplama konusudur) örnek otelimiz personel giderlerine ideal olan rakamın %42 altında 1.186.400 € daha az ödemektedir. Net işletme karı (diğer giderler sabit kalacağı varsayımı ile) 10.770.400 €'dur.

Tesiste yine aynı personel çalışacak fakat asgari ücretin yüzde yüz zam ile 11.000 TL net yapıldığını varsayalım. Bu ücretin işverene maliyeti 16.000 TL civarında olacak. Elbette otelimize maliyeti yemek, servis, lojman, üniforma vs. derken artacak. Yöneticilerden stajyere her kesim ile ortalama 20.000 TL olacağını varsayalım. Euro kuru aynı kalmak şartıyla Ocak 2023 itibarıyla tablomuzdaki fark aşağıdaki gibi olacak.

Görüldüğü gibi sadece düşük sezonda toplam giderler içinde personel giderleri ideal gider oranı olan yüzde 40'ın üzerine çıkıyor. Yüksek sezon için personel maliyeti düşük, yarı sezon ve düşük sezon için yüksek seviyededir. Bu durumda oda giderlerinin yarı sezonda 404.928 €, düşük sezonda ise 152.460 € artırılması gerekecektir. Net işletme karı düşerek 10.212.612 € olacak. 

Bu arada TL döviz karşısında stabil kalacak güçte bir para olmadığından 2023 için en iyimser tahminle yüzde 50 ve üzerinde enflasyon ve paralelinde kur artışı beklendiğinden otelimiz için asgari ücrete yapılan yüzde 100 zam ile ortaya çıkacak maliyetten giderlere gerçek anlamda yansıyan rakam daha düşük olacak. Personel başına yıl ortalaması (yapılacak seçimler sonucunda aşırı bir devalüasyon gerçekleşmez ise) 2023 için 700 € olacak şekilde hesap yapılırsa yanlış olmaz. Bu durumda tablomuz;

Görüleceği üzere asgari ücrete yapılacak yüzde 100 zam, yılın ikinci yarısında önemli oranda eriyeceği için bizim örnek otelimizin personel giderlerini T.C. Turizm Bankasının ortalama personel giderlerinin üstüne çıkarmayacak. 

Öte yandan toplam personel giderlerinde 585.000 € artış sağlayarak 2023 yılı personel giderleri kalemini 1.620.000 €'dan 2.205.000 €'ya çıkaracaktır. İşletme kârı yeni durumunda 10.185.400 € olacaktır. 10.185.400 € net işletme kârı (faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr) içinde 585.000 € ek personel gideri maliyeti sadece yüzde 5.74 artış sağlamaktadır. Otelimizin her şey dâhil oda satış hasılatı içinde, ciro diyelim, (kira, tur vs gibi yan gelirler hariç) 585.000 € / 16.600.000 € = %3,52 ek külfet getiriyor.

Grafiğe koyduğumuzda da personele Ocak 2023'de yapılacak yüzde 100 zammın ciro ve net işletme kârındaki büyüklüğe oranla işletme faaliyeti için ne kadar az etki yarattığı ortaya çıkıyor.

Elbette giderler içinde yüzde 35-40 pay alan yiyecek içecek maliyetindeki, yüzde 10 pay alan enerji maliyetindeki büyük değişiklikler en az personel giderleri kadar önem arz ediyor.     

Turizm yatırımcısının yaptığı sabit yatırım tutarı diğer sektörlere göre fazladır. Grafiğimizde yüksek görülen karın yüksek olan amortisman ve mecburen kullanılan kredi faizlerinin düşüldükten sonra göz önüne alınacağını belirtmek gerekir.