Milli tarihimiz çok büyük ve çok parlak zaferlerle doludur.

Fakat Türk milletinin burada kazandığı zafer kadar kesin sonuçlu ve bütün tarihe yalnız bizim tarihimize değil, dünya tarihine yeni cereyan vermekte kesin etkili bir meydan savaşı hatırlamıyorum.

Hiç şüphe etmemelidir ki yeni Türk devletinin, genç Türk Cumhuriyeti’nin temeli burada sağlamlaştırıldı. 

Sonsuz hayatı burada taçlandırıldı. 

Bu sahada akan Türk kanları, bu gökte uçan şehit ruhları devlet ve Cumhuriyetimizin sonsuz savunucularıdır. 

Efendiler, 

Bu muazzam zaferin çeşitli etkenleri arasında en önemlisi Türk milletinin kayıtsız şartsız egemenliğini eline almış olmalıdır. Bu olayın tarihimizde ve bütün dünyada ne büyük ne verimli bir devrim olduğunu izahata lüzum görmem. 

Milletimizin uzun asırlardan beri hanlar, hakanlar, sultanlar, halifeler elinde, onların baskı ve zorba yönetimi altında ne kadar ezildiğini, onların hırslarını yerine getirmek yolunda ne kadar büyük felaketlere ve zararlara uğradığını düşünürsek milletimizin egemenliğini eline almış olması olayının bütün büyüklük ve önemi gözlerimizde belirir. 

Gerçi bu büyük zaferin sonuna kadar İstanbul’da halife ve sultan namı altında bir şahıs ve onun işgal ettiği hilafet ve saltanat unvanıyla bir makam vardı. Fakat bu zaferden sonra millet o makamları ve o makam sahiplerini layık olduğu akıbete ulaştırdı. 

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün 30 Ağustos Zaferi’nden iki yıl sonra 1924 yılında Afyon konuşmasından

 (Hakimiyeti Milliye, 31 Ağustos 1924)