İstanbul'da Haliç'in simge binalarından kırmızı kiremitli Fener Rum Okulu, binanın deprem güvenliği nedeniyle boşaltılıyor. Bianet'te yer alan habere göre Okul, deprem güçlendirme maliyetini karşılayamadığı için 90 gün içinde mevcut binasını boşaltmak zorunda. Okul Müdürü Dimitri Zotos’a göre güçlendirme maliyeti 10 milyon euronun üzerinde.

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) okul binasının dayanıklılığının artırılması için resmî bir yazı göndererek okulun 90 gün içinde boşaltılması gerektiğini bildirdi. Okul yönetimi, öğrencilerin mağdur olmaması ve eğitimin devam edebilmesi adına yeni bir bina arayışına başladı.

“Çözümü kendi cemaatimiz içerisinde aramalıyız”

Agos Gazetesi’nden İşhan Erdinç’e konuşan Zotos, binanın boşaltılacağından önceden haberdar olmadıklarını, sürecin yeni geliştiğini belirtti. Zotos, açıklamasına şöyle devam etti:

“Türkiye’de bütün okulların depreme dayanıklılık çalışması yaptırması gerekiyor. Bu da bayağı maliyetli bir çalışma. Bizim bu maliyeti karşılayabilecek bütçemiz yoktu, bunun için de Milli Eğitim Bakanlığı’na başvurduk. 2023’te Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’in okulumuza yaptığı ziyarette durumu kendisine ilettik. Kendileri ilgi gösterdi. Testi yaptırmamız gerekiyordu çünkü sürekli karşımıza çıkıyordu. Bakanlık talebiyle, İstanbul Valiliği’nin desteğiyle çalışmalar yapıldı. Ancak bu yeni gelişme, eylül ayının ortalarında meydana geldi. Böyle bir ihtimalin olabileceğini düşünüyorduk fakat durumun ciddi olabileceğini, okuldan çıkmamızı gerektirecek kadar olabileceğini düşünmüyorduk. Yasal süreç içerisinde okulu boşaltıp, başka bir binada eğitime devam etmemiz istendi.

“Öğrencileri mağdur etmek istemiyoruz, önceliğimiz bu. Cemaatimiz içerisindeki bütün kurumlara durumu ilettik. İnsanlar bilgi sahibi, bununla ilgili maddi kaynağımızın yeterli olmadığı toplum içerisinde vakıf işleriyle uğraşan kişiler tarafından bilinir. Biz, okulumuzdan çıkıp fiziki şartları uygun olmayan bir okul binasına geçmek de istemiyoruz. Depremsellik analizi olarak binanın eğitime uygun olması gerekir. Çözümü kendi cemaatimiz içerisinde aramalıyız. Eğer çözemezsek her kapıyı çalacağız. Biz şu anda bir çözüm arayışı içerisindeyiz. Öncelikli amacımız, 571 yıl boyunca açık olan Fener Rum Okulu’nun eğitim faaliyetine aynı tabela ile devam etmesidir. Fakat bunu sağlayamadığımız anda alternatif çözümlerimiz var, henüz masaya yatırmak istemiyoruz. Öğrencileri mağdur etmeyecek şekilde çözüm bulacağız.”

Türkiye’deki Rum okullarında bu yıl yaklaşık 300 öğrenci eğitim görüyor, Fener Rum Okulu’nda ise yalnızca 30 öğrenci vardı. Agos’un Eylül 2025’te yayımlanan haberinin ardından okula bir öğrenci daha kaydoldu.

Fener Rum Okulu hakkında

İstanbul’un fethi sonrası Bizanslı yöneticiler ve tüccarlar şehri terk ederek Ege Adaları ile İtalya ve Fransa’ya sığınmıştır. 1454 yılında ise İstanbullu Ortodokslar, Fatih Sultan Mehmet tarafından kente geri çağrılmışlardır. Bu çağrıyı bir fermanla resmi hale getiren padişah, Ortodoksların kendi dillerinde eğitim faaliyetleri gerçekleştirebileceklerini, patrikhanelerini tekrar canlandırabileceklerini ve ibadetlerini de geçmişteki gibi özgürce uygulayabileceklerini ifade etmiştir. Bu çağrı üzerine İstanbul’u terk eden Bizanslılar gruplar halinde şehre dönüş sağlamışlardır.

Fener Rum Lisesi, Fatih Sultan Mehmet’in fermanı doğrultusunda kurulmuş olup ilk önce Oniki Havariler Manastırı'na, sonrasında Fethiye Kilisesi’ne ve en son olarak da Fener’deki şu an bulunduğu yerine taşınmıştır. Okul, 1454 yılında kurulmuş ve Osmanlı döneminde sağlanan çeşitli fırsatlar neticesinde birçok yönetici, baş tercüman, din görevlisi ve patrik yetiştirmiştir. Patrik Gennadios ile Fatih Sultan Mehmet arasında yapılan anlaşmanın gereğince Fener sınırlarında kurulan okul zaman içerisinde önemli bir eğitim merkezi haline gelmiştir. Osmanlı döneminde din görevlileri arasından seçilen okul müdürleri yer alırdı ve derslerin ağırlığı teoloji olup, antik ve çağdaş felsefe ile edebiyata da müfredatta yer verilirdi. Zigomolar Ailesi, Teofilos Koridaleus, Aleksandros Mavrokordatos, Avgenios Vulgaris ve Konstantin Kumas gibi dünya çapında bilinen isimler okulun hocaları arasındadır.

1861 yılından sonra okul klasik eğitim veren bir liseye dönüşmüş ve 1903’te ise bünyesine ilkokul öğretmeni yetiştirmeye yönelik bölümler eklenmiştir. Okul, Cumhuriyet sonrası dönemde ise Fener Rum Erkek Lisesi adını almış ve hemen bitişikte yer alan binada ise kız öğrenciler de eğitime dahil edilmiştir. Karma eğitime geçişin ardından ise kız öğrenciler de Fener Rum Erkek Lisesi binasında eğitim görmeye başlamıştır.

Günümüzdeki bina, mimar Dimadis tarafından 1881 yılında Fener sırtlarında yüksek bir tepeye inşa edilmiş olup kırmızı tuğlaları ve ortasındaki kubbeyle şehrin birçok noktasından görkemli bir yapı örneği sunmaktadır. İstanbul’daki en büyük yapılardan biri olarak kabul edilen bina, Marsilya’dan getirilen malzemelerle yapılmıştır. Okulun mimari özellikleri ve büyük oluşu Fener Rum Patrikhanesi ile karıştırılmasına sebep verebilmektedir fakat patrikhane yolun daha alt kısmında yer almakta ve daha küçük bir alanda bulunmaktadır.

Kuşbakışı olarak bir kartalı andıran bina tarihi ve mimari değeri ile İstanbul’un en görkemli binalarından biri olarak kabul edilmesiyle tarihte önemli bir konum kazanmıştır.

Kaynak: Ceren İlayda Başol, Turizm Ansiklopedisi

Fotoğraf: Agos