Turizmin üzerinden iki küresel kriz silindir gibi ardı ardına geçti. Henüz pandeminin yaralanın saramadan, Ukrayna-Rusya savaşının kâbusu çöktü sektörün üzerine. Savaş, sadece bulunduğu coğrafyayı değil, bütün dünyayı etkiliyor. Meğer ne kadar çok bağımlıymışız birbirimize. 

İnsanlık tarihinin kara bir lekesi olan bu savaşın dünya ekonomisine olduğu gibi turizm sektörüne getirdiği yük yavaş yavaş su yüzüne çıkıyor. Henüz daha birtakım çıkaranlar için biraz erken ancak elimizdeki somut verilerden yola çıkarak bazı öngörülerde bulunabiliriz. Pandemi döneminde durma noktasına gelen turizmde seyahat maliyetleri-uçak yakıtındaki düşüş başta olmak üzere-en düşük seviyeye inerken, savaşın getirdiği ekonomik yük ile tatil giderleri belki de son yılların en pahalı dönemine doğru ilerliyor. 2020 yılında 375 dolar olan uçak yakıtı 2022 yılının ilk 6 ayı için 912 dolar olarak hesaplanıyor. Bu da tatil maliyetinin bütün dünyada artacağını gösteriyor. Zinciri takip edelim; yakıt artışı uçak şirketine yansıyacak, uçak şirketi tur operatörüne yansıtacak, tur operatörü ürün üzerine ekleyecek ve bunun faturası tatilciye kesilecek.

Tatilcinin tatil giderini 3 ana kalem belirliyor; 

1. Tatil öncesi giderleri, 

2. Tatil için ödediği rakam, 

3. Tatil esnasındaki harcamalar. 

Neredeyse istisnasız bütün dünyada bu üçünde de radikal değişiklikler söz konusu: Bu yazının konusu ağırlıklı olarak ikinci madde olmakla birlikte, kısaca hepsine değinelim; 

1. Tatil öncesi giderler, tatilcinin kendi ülkesindeki gelişmeleri, kendi ekonomik durumunu, gelir ve giderlerindeki değişimleri kapsıyor. Aslında bu, istisnalar dışında hep var olan ve tatil giderine çok büyük etkisi olmayan bir kalem, istisna olarak, savaş ertesinde Avrupa ülkelerindeki enflasyon artışını, Rusya'da Rublenin düşüşünü vs... sıralayabiliriz. 

2. Tatil için ödenen bedel, bir turistin en önemli gider kalemi bu. Ana hatları ile ulaşım ve konaklamayı içeriyor. Önce ulaşıma bakalım; Uluslararası turistik seyahatler mutlaka bir vasıta ile gerçekleşiyor:

- Yüzde 40 uçak 

- Yüzde 45 araba 

- Yüzde 15 tren, otobüs ve gemi. 

Bu araçların hepsi yakıt fiyatlarındaki dalgalanmadan doğrudan etkileniyor. Pandemi esnasındaki en düşük rakamlarından birinde seyreden yakıt fiyatlan, Ukrayna-Rusya savaşı ertesinde son 10 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Haliyle yukarıdaki araçlarla yapılan seyahatlerin maliyeti de arttı. 

Özellikle savaş dolayısı ile uçak yakıtındaki fiyat artışı tatil fiyatı içindeki en büyük gider haline geldi. Pandemi döneminde 375 dolar olan uçak yakıtı, 2022 yılının ilk 6 ayı için 912 dolar olarak hesaplanıyor. Ancak gerek yasal düzenlemelerden, gerekse müşteri kaybetme endişesinden dolayı 2022 başındaki seyahatlere bu maliyet henüz pek yansıtılmadı. Ayrıca bazı uçak firmalarının yakıtı hedgelemesi ile şimdilik süreç devam ettirilebiliyor. Tabii bir de yakın zamanda savaşın bitip yakıt fiyatının düşme beklentisi var. Ancak savaş devam ederse bu artışa katlanmak mümkün olmayacak. Bu aralar dizginlenmeye çalışılan bu yüklü transport maliyetleri 2022 yılının ikinci yarısında tatilcinin üzerine çığ gibi düşebilir. 

Ya konaklama? 

Pandemi döneminde tarihinin en ağır darbesini alan konaklama sektörünün her kalemde artan maliyeti mümkün olduğunca stabil tutmaya çalışması da artık çok zor, zira pandemi ertesi bütün dünyada artan enflasyon ülkelerde yeni fiyat düzenlemelerini birlikte getirdi. Bununla birlikte bir de savaşın neden olduğu enerji fiyatlarındaki artış otelcinin belini büktü. Bu iki kalemdeki artışın tatil fiyatına yansıması artık kaçınılmaz, turist de bunun bilincinde. 

3. Tatil esnasındaki harcamalarda bundan böyle tatilciyi daha yakından ilgilendirecek. Hele, eğer bizdeki gibi kur avantajı da yoksa, gittiği her yerde her şey daha pahalı hale gelmiş olacak. Yediğinden. içtiğinden, kiraladığı arabaya, rooming ücretlerinden, tur, transferine kadar birçok şeyin fiyatı eskisi gibi olmayacak... 

Bitmedi, daha birçok kalem var, tatilciyi etkileyecek: 

- Revize edilen konaklama vergileri, 

- Revize edilen havalimanı vergileri,

- Olası PCR test ve karantina maliyetleri, 

- Destinasyondaki alışverişleri, ¦ Rent a car vs... Özetle, bundan böyle tatilci bugüne kadar tatil için harcadığının yaklaşık beşte biri kadar gideri göze almak zorunda. Daha ortada doğru dürüst turist yokken bunları neden dert ediyoruz?' diyebilirsiniz. 

Ancak bunları şu anda dert eden milyonlarca insan bugünlerde tatil planlarını bunun üzerinden şekillendiriyor. 

Gördüğünüz savaşın turizme zararı pandemiden çok daha fazla. Tatilci için fiyatı değişmeyen sadece güneş ve deniz kaldı, ama onlara ulaşmanın bedeli de artık ağır... (Hürriyet Akdeniz’den)