Rusya’daki paralı asker ordusu Wagner isyanı, Putin’in sert çıkması ve Lukaşenko’nun devreye girmesi ardından paralı asker grubunun kurucusu Prigojin tarafından durduruldu.

Rusya’da 23 Haziran günü ayaklanarak başkent Moskova’ya doğru ilerlemeye başlayan paralı asker grubu Wagner’in başı Yevgeni Prigojin, Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in sert tepkisi üzerine “geri çekilip üslerine döneceklerini” duyurdu. 

Ukrayna’daki Rus ortak kuvvetler grubunun komuta karargâhı ve lojistik merkezinin bulunduğu Rostov şehrini ele geçiren Wagner güçlerinin varılan anlaşma üzerine şehirden geri çekildi.

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksander Lukaşenko, Putin’le yaptığı görüşme ardından Prigojin’in karışıklık durulana dek ülkesinde kalmasına izin verdi.

Putin’in Sözcüsü Dimitri Peskov, Prigojin aleyhine açılan “isyana teşvik” soruşturması kapatılacağını, isyana katılan Wagner paralı askerileriyse yargılanmayacağını açıkladı.

Erdoğan-Putin görüşmesi

Rusya’daki karışıklık üzerine dünyanın gözleri bir kez daha Moskova’ya ve Putin’e çevrildi. ABD yönetimi gelişmeler üzerine İngiltere, Fransa ve Almanya ile temasa geçti.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Wagner Grubunun başlattığı ayaklanma üzerine 24 Haziran’da Putin ile telefonda görüştü.

Wagner olayı: Neden oldu, ne oldu, ne olabilir 

Rusya’daki Wagner isyanının bittiği ilan edildi. Ama İsyanın bitmediği, bastırılmadığı, isyanı başlatan Prigojin tarafından durdurulup askıya alındığı, gerilim devam ederkenpazarlıkların yapıldığına ilişkin yorumlar yapılıyor.

Nitekim Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, şehirde olağanüstü güvenlik önlemlerinin alındığını, 26 Haziran pazartesi gününü tatil ilan edildiğini söyledi ve vatandaşların mecbur kalmadıkça evlerinden çıkmamalarını istedi.

Putin’in sözcüsü Dimitri Peskov da, Prigoijn aleyhine açılan vatana ihanet ve isyana teşvik soruşturmasının kapatılacağını, isyana katılan Wagner üyesi paralı askerlerin yargılanmayacağını açıkladı.

Wagner isyanı Putin’in Kremlin’de güç kaybıyla sonuçlanırsa, bu durum Türkiye-Rusya ilişkilerini de etkileyebilir. 

Prigojin Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov’un görevden alınmasını istiyor. Putin’i aldattıklarını ve Rus ordusunu plan ve hazırlıkları tamamlanmadan Ukrayna savaşına soktuklarını ve sonuç alamadıkları iddiasında. Tabii son zamanlarda özellikle Şoygu’yu kendilerine Rus ordusu envanterindeki silah ve cephaneyi vermemekle suçladığı da biliniyordu.

Dolayısıyla şimdi Şoygu ve Gerasimov’un görevde kalıp kalmayacağına bakmak gerekiyor; belki buna Rus Dış İstihbarat Servisi SVR’nin Başkanı, Putin’in KGB’den yoldaşı Sergey Narışkin’i de katmak gerekebilir.

Prigojin isyanıyla Kremlin’deki dengeler değişirse, bu isyanın bastırıldığı değil, sonuca ulaştığı anlamına gelir.

Bu ihtimal, Putin’in sistemde tasfiye amacıyla Prigojin’le danışıklı dövüş içinde olduğu yolundaki komplo teorilerine güç veriyor.

Wagner’in Ukrayna’dan önce Libya, Mali, Sudan’ın aralarında olduğu Afrika ülkelerinde Putin’in “vekâletler savaşını” yürüten gayrı-resmî ordusu işlevini gördüğü ve görmekte olduğu gerçeğini unutmamak gerekir. Putin rejimi lejyoner Wagner güçlerine kurutulması kolay olmayan bir bağımlılık geliştirmiş durumda.

Türkiye’ye olası etkileri

Emekli MİT Müsteşarı Sönmez Köksal, 14 Mayıs seçimleri öncesinde Wagner ve Prigojin’in siber saldırılar ve sosyal medya operasyonlarıyla ABD dahil bazı seçimlere Putin adına müdahalesi üzerine bir yazı yayınlamıştı.

Putin Frankenstein’ı olan Prigojin’i bastırmak için tavizler vermek zorunda kalırsa, bu bütün dünyada güç kaybı olarak algılanacak.

Wagner isyanı nasıl başladı?

Kabarık bir suç sabıkasına sahipken hızla zenginleşip Wagner grubunu kurarak Putin’in yurt dışı operasyonlarında gayrı resmî komutanı gibi davranan 62 yaşındaki Prigojin, Afrika ülkelerinden sonra Ukrayna’da da aynı rolü üstlenince Rus siyasetine ağırlığını koymaya başlamıştı.

Bir süredir Ukrayna savaşında başarısız bulduğu ve kendilerine gerekli silah ve cephaneyi vermediğini iddia ettiği Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Geramsimov’a karşı kampanya başlatan Prigojin 23 Haziran’da bu isimlerin görevden alınması ve kendisine resmî görev verilmesi talebiyle ayaklandı.

23 Haziran’da sosyal medya platformları üzerinden sesli bir mesaj yayımlayan Prigojin, Rus ordusunun Ukrayna’daki Wagner kampına füze saldırısında bulunduğunu ve “çok sayıda” savaşçısının öldürüldüğünü söyledi. Rusya Savunma Bakanlığı bu bilgiyi yalanladı ama Prigojin Rus askeri yönetimindeki “kötülüğün” durdurulması gerektiğini söyleyerek hamlesini sürdürdü.

Wagner isyanı, 1999’de iktidara gelmesinden bu yana Putin’e karşı en ciddi meydan okuma ve Rusya’nın en ciddi güvenlik krizi olarak değerlendiriliyor.

Wagner isyanı dünya basınında

Vladimir Putin'in Ukrayna'daki savaşı için hayati önem taşıyan Wagner paralı askerlerinin olağanüstü isyanı tüm dünyada manşetlere taşındı.

Dünyanın dört bir yanındaki gazeteler Rusya'da hızla gelişen olaylara yer vermek için birbirleriyle yarışırken, pek çok gazete bunun Vladimir Putin iktidarı için ne anlama gelebileceğini değerlendirdi

The Observer, Rostov-on-Don'daki bir Wagner tankının fotoğrafının yanında "İsyancı şef 'kan dökülmesini durdurmak için' Moskova'ya tankların ilerlemesini durdurdu" başlığına yer verdi. 

Almanya'da Bild gazetesinin manşetinde ise Wagner savaşçılarının resimlerinin yanında Putin'e karşı ayaklanma başlığı kullanıldı.

Die Welt ve Der Spiegel de ilk sayfalarında Rusya'da güç mücadelesinden söz ettti.

New York Times, kısa süren isyanın Putin'in iktidarı hakkında ne anlama geldiğine ilişkin bir analiz yayınladı. 

Washington Post, son 24 saati Putin'in başkanlığına yönelik en ciddi tehdit olarak değerlendirdi.

Wall Street Journal gazetesi ana dijital manşetinde Ukrayna savaşının Putin'e geri teptiğini yazdı. 

Sunday Mirror gazetesi birinci sayfasında, iki ana figür olan Rusya Devlet Başkanı ve Prigozhin'in fotoğraflarıyla birlikte "Putin uçurumun kenarına itildi" başlığını kullandı. Üstündeki başlık ise şöyle: Terör diktatöre yöneliyor. 

Sunday Telegraph "Wagner isyancıları Putin'le anlaştıktan sonra geri döndü" ifadelerini kullandı.

The Mail on Sunday, isyanın neden bu kadar kısa sürdüğü konusunda spekülasyon yarattı. 

Independent, Moskova sokaklarında isyan, kargaşa ve panik.