Geçmiş yüzyılda kasvetli, işi olmayanın uğramadığı bir endüstri şehri olan Bilbao’nun son çeyrek yüzyılda yaşadığı dönüşüm kültür endüstrisine yapılan yatırımların turizmi de nasıl beslediğinin –dönüştürdüğünün ispatını gözler önüne seriyor.

Tasarımıyla ünlü Guggenheim Çağdaş Sanat Müzesi, bir şehrin kendini yeniden konumlandırmasının ve böylece markalaşmasının (kalkınma çabalarının) bir anıtı niteliğindedir. Müze aynı zamanda Bilbao’nun endüstri 1.0’dan modern zamanlara evriminin en önemli itici gücü; turizmin de kültür endüstrisi etkisiyle deneyim ekonomisini yakaladığı bir seviyeyi gösteriyor.

Bilbao’nun hikayesi incelendiğinde; başarısında kurumlar arası iş birliği ve yatırımların yükseldiği bir ortamda kolektif hareket edilerek kültürel alt yapı yatırımlarının sadece kültürel sonuçlar doğurmadığını görüyoruz. Müze’nin de; geçen süre zarfında toplam 25 milyon ziyaretçi aldığı, şehrine 6.5 milyar Euro gelir yaratarak bölge ekonomisinin %6.5’ine denk gelen bir ekonomik büyüklük oluşturduğu anlaşılıyor. Hangi şehir böyle bir etkiyi arzu etmek ki?

Literatürde Guggenheim etkisi veya Bilbao etkisi olarak adlandırılan ve çarpıcı bir örnek oluşturan Bilbao şehrinin dönüşümü aslında kolektif hareket eden ve markasını yöneten şehir paydaşlarının bir kalkınma yönetimi başarısından ibarettir. Doğru bir tasarım yönetimi süreci  25 yılda bir şehri ve bölgesini dönüştürerek orada yaşayan insanların sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamlarını olumlu etkilemiş; yaşanılacak, gezilecek ve hatta yatırım yapılacak bir şehrin doğmasına neden olmuştur. Geçmiş yüzyılın paradigmasına takılı kalmayan Bilbao şehri yeni yüzyılda yeni paradigmaya uygun bir şekilde kendisine yeni bir ortam yaratarak var olmaya devam etmektedir.

Bilbao örneği sayesinde kültürü veya turizmi sadece bu alanlarla sınırlı saymanın bizi dar bir çerçeveye koyacağını da görmüş oluyoruz. Akademide pek çok araştırmanın sonuçları kültüre yapılan yatırımların ve desteklenen kültür istihdamının turizmi dönüştürerek sürdürülebilirliğine ve sorumluluk anlayışına önemli katkı verdiğini kanıtlıyor.

Ülkemizde de pek çok yöre markalaşma ve kalkınma amacıyla hareket etmektedir. Bu çabaların ne kadarı kolektif bir anlayışa sahip, iyi stratejilerle desteleniyor veya sürekliliği bulunuyor? Bu sorulara verilecek olumlu cevaplar o yörelerin başarısına etki edecektir. Bu aşamada her yörenin kendi değerlerini keşfetmesi ve koruması atılacak ilk adım olmalı. Bu değerler pek çok olabilir ancak yönetimlerinin kolektif bir anlayışa sahip olması, paydaşlar arası iş birliğinin etkinliği ve tabi ki süreklilik göz ardı edilmemesi gereken unsurlardan.

Sonuç olarak iyi tasarım yönetiminin etkisiyle turizm ve kültür endüstrilerinin gelişmesi ise yöredeki herkesin yaşam kalitesini artıran bir etken olmaktadır.