Dövizin TL karşısında değer kazanması ile maliyeti TL olan fakat satışları döviz üzerinden olan işletmeler ekstra bir çaba sarf etmeden kar marjlarını (marjinal kar) artırdılar. Turizm sektörümüz ağırlıklı olarak uluslararası turizme hizmet verdiği için ve satışlar da doğal olarak döviz üzerinden olduğu için turizm işletmelerin 2021 yılı kar marjları beklenin üzerinde arttı. 

            2021 sezonunda az gelen turistten en büyük payı büyük otellerin aldığı ve bu otellerin de genelde beş yıldızlı olduğu gerçeğinin ışığında bir hesaplama yaparsak otellerde beklenmeden artan karı rakamlara şöyle dökebiliriz. Her şey dahil satan bin yataklı bir H5 oteli ele alırsak yüksek sezonda iki kişilik bir odada bir kişinin geceleme maliyeti 30 €'dur. Bu maliyet kış operasyonunda 18-20 € civarına düşer.     

            Bir beş yıldızlı otelin giderlerinin ortalama %33'ü personel gideridir. Asgari ücret turizm sektöründe istihdamın temel rakamsal göstergesidir ve 2021 yılı için işverene maliyeti 4.203 TL'dir. Bu maliyeti; ulaşım, yeme içme desteği, lojman desteği ile işverenin maliyeti artacağı ve yönetici maaşlarının da eklenmesiyle, 2021 için kişi başı personel maliyetini aylık 5.500 TL olarak ele alabiliriz. 

            Tablodaki personel hariç geceleme maliyetinin sabit kaldığını ele alabiliriz. Otel işletmesi de TÜFE artışlarına göre enerji, gıda, sarf malzemesi alıyor ise yıllık enflasyon oranında maliyetleri artıyordur. Ocak 2021-Ekim 2021 arası TÜFE %15,75'dir. Yıllık bazda ise %19,89'dur. Ocak(8,96)-Ekim sonu(10,99) € kur artışı ise %22,65'dir. Otellerin maliyet enflasyonu, kur artışı farkından kazançları %2,5 olacaktır. Geceleme başına 50 Euro Cent. tabloda görüldüğü gibi yüksek sezonda geceleme başına 60 Euro Cent de personel giderlerinden kazanç artışları olacaktır. 

            Bu durumda örnek otelimiz kur artışından dolayı geceleme başına 1,10 € marjinal kar elde edecektir.15 Haziran-15 Ekim arasını yüksek sezon kabul edip otelimizin yüzde yüz dolduğunu varsayıp diğer aylardaki gelirleri pas geçersek otelimiz 4 ayda kur artış hızından dolayı beklenmedik bir 132,000 € ekstra kar elde edecektir.

            Bu örnek otelimiz yüksek sezonda geceleme başına 60 € satış geliri elde ediyor ise ve maliyeti de 30 € ise zaten 3,600,000 € net satış geliri elde edecekti. Kur artışı ile karını %3,66 artırıp 3,732,000 € net işletme geliri elde edecektir. Bu kazanç personelin gelirindeki düşüşten kaynaklanan bir fazla kazançtır. Otel işletmecisi kurların yükselmesi ile fahiş karlar elde edememiştir. Çalışanın gelirinden işletmecinin karına bir transfer olmuştur.

            2020 yılı için asgari ücret yine enflasyona göre belirlenecek, kur artış hızı daha yüksek olursa işletmeci yine karlı olacak, çalışan ise enflasyon altında gelirinden kaybetmeye devam edecektir. 

            Fakat turizm sektörü ve ülke ekonomisi için asıl tehlike kurların artışı ile oluşan turizmcilerin maliyetinin düştüğü bunun sonucunda da karlarının arttığı algısıdır. Acenteler oteller ile bu algı üzerinden pazarlığa oturacaklar, büyük ihtimalle bir önceki seneye göre satış fiyatlarında geceleme başına 5 € civarında indirim talep edeceklerdir. Otel işletmecileri bu talebe direnemezlerse döviz üzerinden satış hasılatı düşecek, işletmeler, çalışanlar ve ülke ekonomisi kaybedecektir. 

            Turizm gelirlerinde önemli bir gösterge olan turist başına gelirdeki düşüş bu kötü gidişin göstergelerinden biridir. Uluslararası turizmden elde edilen kişi başına turizm geliri sürekli düşmektedir. Bu kötü bir göstergedir. Fakat uluslararası turizm faaliyetinin maliyeti azaldıkça turist sayısı artmaktadır. Düşen maliyetlerle turist gönderen ülkelerdeki alt gelir grupları da uluslararası turizmin müşterisi olmaktadır. Elbette artan turist sayısı turist alan ülke için iyidir. Artan talep yeni yatırımları, istihdamı, sonuç olarak büyümeyi destekler fakat ucuza satılan mal ve hizmet de ihracatçı ülkeyi zengin etmez aksine fakirleştirir.

            Türkiye'nin turizm de yaşadığı tam da bu durumdur. Alman, Rus turiste satılan paket içindeki ucuzlayan tek şey Türk turizminin verdiği konaklama, ulaşım, hizmet vs. bedelidir. Operatörlerin uçak, komisyon bedelleri ne oranda azalıyor ya da artıyor araştırmak gerekir. Uluslararası tatil ucuzluyor ve sadece turist alan ülkenin ekonomisinden dolayı ucuzluyorsa bir taraf fakirleşiyordur.

           Aynı şey ihracat için de geçerlidir. Kurlar yükseldiği için bir ülkenin ihracatı artıyorsa ihracatçı ülke fakirleşiyordur. Dış ticaret hadlerindeki olumsuz gelişim (ucuz ihraç edip pahalı ithal ediyorsanız) ülkeyi fakirleştirir. Ülkemizdeki emeğin maliyeti ucuz diye tekstil, konfeksiyon, mermer ihracatımız artıyorsa bu durum uzun vadede bizi fakirleştir. Artık bu malların fiyatını kolayca artıramayız. Bu malların tüketildiği ülkelerdeki piyasalar bizim düşük ihraç fiyatımıza göre belirleneceği için o piyasalar hep aynı fiyatı arayacak ve bir yerden bulacaktır.

            Turizmde de durum aynıdır. Bugün fiyatımızı düşürerek turist alırsak ilerde o pazarda fiyat artıramayız. Ya da çok kolay artıramayız. Pazar bizim bugün verdiğimiz fiyata göre şekillenir. Fiyat artırdığımız zaman o kategorideki turist başka ülkelere gitme eğilimine girer. Bugünkü kurlar üzerinden Kasım Aralık ayında acentelere fiyatları verirken işletmecilerimiz ve bakanlık dikkatli olmalıdır. 

            Döviz yükseldi diye gelir artmaz. İşletme ve çalışan uzun vadede fakirleşebilir.