• 29 Mart 2021 16:47
  • 0
  • 6 DAKİKA OKUMA SÜRESİ

Sektörde yeni yatırım fırsatı cruise gemileri olabilir mi

Bu yazıyı dinleyin
Kayhan Taner Özen 29 Mart 2021 Sektörde yeni yatırım fırsatı cruise gemileri olabilir mi

 

            Türk turizm sektörü Cruise (eğlence) gemisi işinden yeterince pay alamamaktan hep şikayet etmiştir. Kuşadası ve Karaköy Limanlarına gelen gemilerin yolcularının bıraktıkları tatlı gelir turizm esnafı tarafından iyi bilindiği için, daha çok geminin gelmesi gerektiği yönünde beyanatlar verilmiş ve sezon ile gemilerin gelmesi özlemle beklenmiştir. Gelen gemi sayıları ve gemilerin gösterişli fotoğrafları da basında bolca yer almış, turizmin bu alanını geliştirmek için yapılması gerekenler de yazılarda her zaman sıralanmıştı. Gemi karşılamak için "kılıç kalkan" ekibimiz bile vardı.

            Fakat gelen gemi sayısının artması bir yana son beş yılda sayı neredeyse sıfır seviyelerine geldi. Yaşanan küresel virüs salgını da eğlence gemisi sektörünü dibe vurdurdu. Bilindiği gibi salgının Dünya'ya yayılmasının ilk aylarında Japonya'da bir gemi karantinaya alındı ve her destinasyonda otellerden önce gemiler faaliyetlerine son verdiler. Nisan ayı itibarıyla gezi gemisi işletmecilerinin personellerini çağırmaya başladıklarını biliyoruz, umarız sektör açılır ve limanlarda yatan devler yüzmeye başlarlar.

             Dünya tarihinde yapılan ilk Eğlence amaçlı gemi yolculuğu Sicilya Krallığı bayraklı Francesco I gemisi ile 1933 yılında İtalya'dan Doğu Akdeniz limanlarına doğru yapılmıştı ve son iki limanı da İzmir ve İstanbul'du. Elbette bu ayrıcalıklı seyahatte soylular yolculuk ediyordu ve ticari değildi. İngilizler ise ilk ticari eğlence gemisi seyahatini 1844 yılında başlattılar ve Atina son limandı fakat sonra İskenderiye ve İstanbul'u da tura eklediler. 

           Aslında Türk turizmi eğlence gemisi işinde en eski ve belki de en stratejik partner konumundadır. İlk Akdeniz turlarından itibaren İstanbul en gözde destinasyondur. Türk Turizmi de eğlence gemisi altyapısına yatırım yapılmasının gerekliliğini görmüş ve Karaköy Limanını yenilemiştir. Ataköy'e sekiz geminin yanaşabileceği büyük bir eğlence gemisi limanı yapılması projesi geliştirilmiş fakat ilgili firma devamında projeyi askıya almıştır. Antalya'ya bir eğlence gemisi limanı yapılması projesi belediye tarafından geliştirilmiş fakat propagandası hariç yeri belirlenip, yatırımı da başlayamamıştır. 

           Türkiye turizminde eğlence gemisi alanına yatırım yapmak isteyen yatırımcılar ve küçük boyutlu girişimler oldu (örneğin 1990 ların başında başarılı bir girişim olan Magic Life ve 2020 de alınan Miray Cruises gemisi gibi).  Fakat sektörün devleri olan Royal Caribbean, Carnival Corperation ve Norwegian Cruise Line ile Akdeniz'de rekabet etmek gerçekten zor bir görevdi. Her biri 1,25 Milyar $ maliyetli, 360 metre boyunda ,60,5 metre eninde,  5.400 yolcu kapasiteli gemiler inşa ettirebilen bu üç donanmaya karşı karlı iş yapmak belki de mümkün olmadı. Yıllık 32 milyon yolcuya ulaşan, 150 Milyar $'lık sektörden Türk Turizmi hak ettiği payı alamadı. 

        ANTALYA SERBEST BÖLGESİ GEMİ İNŞA KAPASİTESİ

          Salgın krizi sonrası eğlence gemisi turizminde de önemli değişiklikler olacaktır. Kapasite azaltılacaktır. İlk aşama olarak yaşlı gemiler sistemden çıkarılıp, sökülmeye başlanmıştır. Kızaktaki yeni gemilerin imalatları yavaşlayacaktır. Yeni gemi siparişleri ise sektör önünü görene kadar bekleyecektir. Büyük ihtimal sektörün iş yapış tarzı da değişecektir. 225 gros tonluk gemilerin yerine daha küçük gemiler ile butik paketler satılabilecektir. 

          İşte tam bu kriz ortamında Türk eğlence gemisi yatırımcılarına bir fırsat doğmaktadır. Sektör krizden çıkışta yeniden yapılanırken ortaya çıkacak fırsatı hızla değerlendirmek gerekecektir. Turizm sektörü yeni durumlara çok hızlı uyum sağlar ve bir iki yıl içinde kabuk değiştirir. Yavaş kalınırsa yeni yatırımcılar için var olan fırsat kaçar.

         Nedir Türkiye'nin fırsatı? En ünlü eğlence gemisi destinasyonlardan ikisi Türkiye'de; Kuşadası ve İstanbul. Antalya ise bu alanda henüz yeterince keşfedilmemiş bir değer. Mersin ve Kekova neredeyse hiç bilinmeyen noktalar. Sadece kendi kıyılarımızı pakete koysak bile Antalya - İstanbul ya da Antalya - Mersin arasında farklı rotalar yaparız. Bu turlara İsrail, Kıbrıs, Mısır, Suriye, ege Adalarını da katarsak onlarca farklı pakete ulaşırız.

         Oluşturulacak paketler 2000 tonluk, 90 metre boyunda, 20 metre eninde modern butik eğlence gemileri ile satılabilir. Bu boyutlarda bir gemiye yeterli sosyal alanlarla birlikte 400-450 yatak inşa edilebilir. Bilindiği gibi 1980'lerde T.C. Turizm Bankası'nın tatil köyleri ve oteller için öngördüğü optimum kapasite 600 yataktı. Neredeyse öngördüğümüz gemi ile bu kapasite örtüşmektedir. Tatil köyü, otel işletmecilerimiz için alışık oldukları ve kolayca yönetebilecekleri bir kapasite. Ek olarak iki kaptan ve 10 kişilik mürettebat.

          Öngörülen 2000 tonluk geminin inşa maliyeti ise 80-90 Milyon $ civarında olacaktır. İmalat yeri ise Antalya Serbest Bölgedir. Antalya Serbest Bölgesi Temmuz 2021'de hizmete girecek Ship Lift yatırımı ile 90/20 metre boyutlarında 2000 tonluk gemilere atma, çekme hizmeti verebilecektir. Bölge 2000 tonluk ship lift ve 560 tonluk travel lift kapasitesi ile Doğu Akdeniz'in en büyük yat/gemi üretim ve bakım onarım merkezi olmaya adaydır. Bölgede oluşan yat/gemi imalatı kümelenmesi sektörün ihtiyacı olan eğlence gemilerini üretecek kapasitededir. Elbette başta Tuzla tersaneleri olmak üzere daha büyük gemileri inşa edebilecek kapasitede tersaneler vardır. Fakat Antalya Serbest Bölge, dört yüzün üzerinde beş yıldızlı otele ve onların yatırımcılarına komşudur. Üstelik bugüne kadar Bölgede 500 kadar irili ufaklı deniz aracı imal edilmiştir ve bunlar içinde 70 metreye ulaşanlar vardır.

          Yapılmak istenecek gemilerin finansmanı ise Türk Bankacılığının kolayca kaynak yaratacağı bir alandır. Yeter ki yatırımcıların ipotek verecekleri bir H5 otelleri olsun! Yani eğlence gemisi sektörüne otel yatırımcıları girerse finansman sorunu yaşamazlar. Peki NCL, Royal Caribbean, Carnival Cop. finansman işini nasıl çözüyor dersek onların bugüne kadar böyle bir derdi yoktu. Örneğin Oasis of the Seas sınıfı bir gemiyi inşa etmek istediklerinde tersaneler sparişi almak için yarışıyorlardı. Bu tersaneler Almanya, Fransa, Japonya ve Finlandiya'da idi. Finlandiya Eximbank'ı eğer Turku'daki tersaneye sipariş verilirse 1 Milyar $ düşük faizli (%0,4-0,60 arası) 12 yıllık krediyi taahhüt ediyordu. Geminin maliyetinin 1,25-1,35 Milyar $ arasında olduğu düşünülürse iyi bir finansman kaynağı olduğu ortaya çıkar.

         Hükümet eğlence gemisi inşası alanını geliştirmek için teşvik mevzuatında bir kolaylık gösterip münhasıran bu sektörü teşvik edilecek 5. ya da 6. bölge kapsamına alabilir. Böylece ekonomiye yeni bir sektör kazandırılmayı konusunda yol açıcı işlev görülür.