Türkiye uluslararası turizmde küresel salgın sonrası yüksek bir ivme yakalayarak 50 milyon üzeri turist sayısı ile rakip ülkeleri geride bırakıp dünya dördüncülüğüne kadar yükseldi.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılında ülkenin yüzünü güldüren iki başarı öyküsü vardır; kadın voleybol milli takımının gösterdiği üstün başarı ile Dünya birinciliğine yükselmesi ve dünyanın en çok istihdam sağlayan, en önemli ihracat kalemi olan, GSMH’ya en değerli katkıyı sunup demokrasileri güçlendiren uluslar arası turizm sektöründe dünya dördüncülüğüne yerleşmesidir.

Türk halkının emeği, misafirperverliği, yatırımcıların girişimcilikteki cesaretleri, bir ideale kendini adamış kamu kurumunun özverili çalışmaları ve elbette siyasetin aklı ile ortaya çıkan başarı takdire değerdir. Dünyanın da örnek aldığı bir hikayedir. Üstelik turizm sektörü başarısı 200 Milyar dolara varan bir yatırımı içermektedir ve ülke ekonomisi için kalıcıdır.

Şimdi iktidar partisi AKP tarafından TBMM’ye gönderilen bir yasa tasarısı ile kısa süreli kiralık evlerin sektördeki faaliyetlerini düzenleyecek kanun çıkarılmak istenmektedir. Aslında bu kanun tasarısı ile evlerin turizm sektöründe konaklama amacıyla kullanılması yasaklanmaktadır. 

Konaklama sektörü temsilcilerinin elinden çıkmış gibi gözüken bu kanun tasarısı konaklama hizmetinin sadece otellerde verilebilmesini zorunlu kılmaktadır. Kanun tasarısı çerçevesinde bir evi turizm amaçlı kiralamak neredeyse imkansız gözükmektedir. Getirilmek istenilen karmaşık bürokrasi, hayatın akışına uymayan, yerine getirilmesi olanaksız koşullar, astronomik cezalar turizmin hizmetine sunulan evlerdeki yatak arzını sistem dışına çıkartması kaçınılmaz olacaktır.

Türkiye’nin uluslararası turizmdeki başarısını tersine çevirecek ortamı hazırlayan yasa tasarısı otellerden ibaret konaklama sektörüne de bir fayda sağlamayacaktır.

Türkiye’de kaç ev turizm sektörüne hizmet verir şekilde kiralanmaktadır, belli değildir. Bir haber kanalında yer alan bir haberde 110.857 kısa süreli kiralanan ev olduğu belirtilmektedir. Tabi bunların hepsi turizm amaçlı kullanılmamaktadır.

Yine basında yer alan 12 Ekim 2023 tarihli habere göre ise; Türkiye’de 80 bin kısa süreli kiralık ev vardır. Bu evlerde Eylül 23 itibarıyla 425.902 kişi konaklamıştır ve 51.638.000.000 TL gelir elde edilmiştir. Haberin içeriği kanun teklifini hazırlayan tarafça hazırlanmış izlemini vermektedir. Haberin detaylarında; emniyete kayıtlı ev sayısının 30.908 adet olduğu, elde edilen gelirin ise ev başına ortalama günlük 3.586 TL’yi bulduğu belirtilmektedir. Elbette toplam 52 Milyarı bulan gelirin vergisi hiç ödenmemiştir. Halbuki konaklama sektörü işletmecileri vergilerini bir tamam ve muntazaman ödemektedir. Yeni kanun tasarısının amacı sektörde kayıt dışılığı önlemek amaçlı izlenimini vermektedir.

Türkiye’nin turizm sektörüne arz ettiği yatak kapasitesi şöyledir. Belediye belgeli tesisler (2021) 620.349 yatak, bakanlık işletme belgeli tesisler (2021) 1.065.537 yatak, bakanlık yatırım belgeli tesisler(2021) 139.703 yatak. (Yatırımda olan tesisler büyük oranda işletmeye açılmış olduğundan yatak arzına dahil edilecektir).

Turizm sektörüne hizmet veren kısa süreli kiralık evlerin sayısı net belli olmamakla beraber 100.000 rakamını esas alınır ve bu evler apart ünite olarak ele alıp ünite başına 4 yatak üzerinden hesaplanırsa sektöre arz edilen yatak sayısı 400.000 olacaktır. 

Tesislerin yatak sayılarının oranı (Yüzde)

Görüleceği üzere yasa tasarısı ile Türkiye’deki yatak kapasitesinin yüzde 18’i hizmet veremez hale getirilip sistem dışına çıkarılacaktır. Bu oran sayısı belli olmayan bungalov, ağaç ev, tiny house gibi turizmde kullanılan yapılarla yüzde 20’yi bulacaktır.

Dünya turizm liginde daha üst sıraları hedefleyen Türkiye için yatak arzını azaltmak amaca ulaşmakta destek mi olacak yoksa köstek mi olacak tahmin etmek zor olmayacaktır.

Konut kiralayarak tatil yapan turistlerin yüzde kaçı otellere yönelecek, yüzde kaçı başka destinasyonlara gidecek analiz edilmeli, sektörün kârı ve zararı net olarak ortaya çıkarılmalı ve bu veriler ışığında yasa hazırlanıp daha sonra çıkartılmalıdır.

Yeni kanunun bir olumsuz etkisi de yabancıya konut satışını etkileyecek olmasıdır. 2022 yılında yabancıya satılan 67.500 konuttan konut başına 200.000 dolar üzerinden 13.5 Milyar dolar gelir elde edildi. Bu rakam yılda 100 Milyar dolar dış ticaret açığı veren bir ekonomi için hayatidir ve vazgeçilmezdir. Aldığı konutu kısa süreli kiralayamayan yabancı ne kadar konut alır? Bu sorunun cevabı da yasa çıkmadan önce açıklığa kavuşturulmalıdır.