2023 sezonu otellerin doluluk sorunu
2023 sezonunun sonuna yaklaştığımız bu günlerde otel doluluklarının beklentinin aksine düşük kaldığı sektörün ileri gelenleri tarafından serzeniş ile dile getirilmektedir. Aslında sezonun sıkıntılı geçeceği Nisan Mayıs aylarında belli olmuştu. Acenteciler yeterli rezervasyon olmadığını, pazarlarda talebin alternatif destinasyonlara kaydığını belirterek, bu durumun sebebinin ise yüksek belirlenen konaklama fiyatları olduğunu ifade etmekteydiler.
Özellikle yüksek fiyatlı deluks otellerin paket satışlarının düştüğü gerçeğinin yanında ortalama konaklama süresinin ise 9 günden 7 güne gerilediği belirtilmektedir. Sonuç olarak geceleme sayısının azalması artan ziyaretçi sayısını anlamsız kılmıştır. Konaklama geliri doluluk ile ölçülür, otele girip çıkan kişi sayısı ile değil.
Nitekim iki kişilik odada ultra her şey dahil kişi başı 400 $ satış yapan otellerin dolmadığı, 100 $ sınırının altında kalan otellerin ise sorun yaşamadığı belirtilmektedir. Pandemi öncesi 150 $’ı görünce Allah şükür diyecek otel işletmecilerinin şimdi neden 400 $ seviyelerine çıktıkları ise tam cevaplanamayan bir soru. 2022 sezonunda salgından yeni çıkılmıştı, bazı destinasyonlar tam olarak salgının geçtiğinden emin değildi ve tam olarak açılamadılar. Bu sırada tatile hasret kitleler önlerine konulan fiyatlara bakmadan satın aldılar. Ruslar ise savaş nedeniyle kısıtlamalarla maruz kaldılar ve sonuçta salgını takmayan Türk halkı ve yönetimi turizmde beklenmeyen bir talebe bağlı kazançlar elde ettiler.
Kafalara yerleşmiş olan “Türkiye ucuz satılıyor” mottosu konaklama sektörünü fiyat artışı yapmak için ortamları olduğuna inandırdı. Otel standartlarımız daha pahalı olan destinasyonlardan yüksek olduğuna göre neden ucuz satalım fikri 2023 sezonunda işe yaramadı.
- onundaki trend devam etmedi sorusunun cevabı ise;
- Pahalı destinasyonlar sadece otellerinin kondisyonları ile satış yapmıyorlar. Her şeyden önce turizm merkezlerindeki spordan sanata yüzlerce aktivite ile satış yapıyorlar.
- Ulaşım altyapıları var. Tarifeli uçuşları var. Otelden çıkınca taksiden başka ulaşım çözümleri de var. Ülke içinde destinasyonlar ve turizm merkezleri arasında farklı ve kaliteli ulaşım çözümleri var.
- Merkezlerde kent altyapısına, çevreye ve mimariye özen gösteriyorlar.
- Hukuk, güvenlik sistemleri tedirginlik yaratmıyor. Etraflarında savaşlar sürmüyor.
- Destinasyondan önce ülkenin uluslar arası imajına özen gösteriyorlar.
Yukarıda kısaca özetlenen sebeplerle pahalı destinasyonlar pahalı satabiliyorlar. Yoksa turistler ev kiraladığı için lüks oteller boş kalmıyor. Bu gerçeğe rağmen günah keçisi ilan edilen ev kiralayanlar Maliye ve Emniyet tarafından sıkıştırılacaklar gibi gözüküyor.
Unutulmaması bir nokta da uluslar arası turizmin referans yılı olan 2019 sezonunda 1.460.000.000 turist 1.481.000.000.000 $ harcadı. Yani turist başına 1.000 $. Dünya uluslar arası turizm liginde ilk 10’da olan Türkiye’nin verilerinin de benzer olması gerekir. Fakat Türkiye başına 600-700 $ arası bir gelir açıklıyor. Bu rakamın doğruluğu tartışılır. Zaten bu rakamları verdiğimiz UNWTO verilerinde ziyaretçi sayısında Türkiye ilk 10’a giriyor, turizm gelirinde ise giremiyordu. Nihayet 2022’de Türkiye ziyaretçide 4. Sırayı(50.5 Milyon Turist) , gelirde ise 6. Sırayı (41,2 Milyar $) aldı. 2022 de uluslar arası turizmde kişi başı gelir 1073 $ olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam 2019 da 1014 $ idi. 2022 Türkiye rakamı ise 816 $ dır. Bu rakam Türkiye tarafından 2019 için 583 $ olarak beyan edilmiştir. Türkiye’nin uluslar arası turizmden turist başına geliri %40 artış ile 2019’daki 583 $’dan 2022’de 816 $’a çıkmıştır.
İstatistik ölçüm metotları değişmedi ise uluslar arası turizmden elde edilen kişi başı geliri %40 artırmak büyük başarıdır. Oteller 2022 yılında fiyatlarını artırarak iyi kazanç elde etmiş, ülkeye de beklenmeyecek kadar yüksek miktarda döviz girişi sağlamışlardır. Türk turizm sektöründeki %30-40 arasında olduğu ifade edilen kayıt dışılık da eklendiğinde kişi başına turizm geliri 2022 yılında Dünya ortalamasını geçmektedir. Bunun bir sebebi de Türk turizminin tatil amaçlı olması, Antalya ve Dalaman destinasyonuna gelen turistin de tatil ihtiyacı gereği uzun süre konaklamalarıdır(ortalama 9 gün).
Henüz 2023 sezonu tamamlanmamış olmakla beraber turist başına geceleme sayısında ve gelirde düşüş olacağı sektör temsilcileri tarafından beyan edilmektedir.
Türk incoming turizminin ana pazarları Almanya, Rusya, İngiltere, Hollanda ve Polonya’dır. Sayılan ülkelerin vatandaşlarının kişi başına düşen ulusal geliri 2022 yılı için, $ olarak aşağıdaki gibidir.
| Almanya | 48.845 |
| Rusya | 15.482 |
| İngiltere | 45.485 |
| Hollanda | 56.429 |
| Polonya | 17.266 |
Türk turizminin ana pazarlarının ortalama kişi başına milli geliri 36.700 $’dır. Refah düzeyi yüksek olan bu ülkeler tatil turizmi için büyük potansiyeldir. Bir tablo marifetiyle Türk turizmini ana satış konusu olan uluslar arası tatil turistinin profilini incelersek gelecek sezonlara daha gerçekçi bakabiliriz.
Yapılacak analizde varsayımımız hane halkının yıllık gelirinin 1/12’sini tatil amacıyla harcayacağıdır(bir aylık gelir).
| GELİR $ | PROFİL | TATİL BEKLENTİSİ | TÜRK TURİZMİNİN VADETTİKLERİ | SONUÇ |
| 10.000.000 ve üstü | Büyük sermaye sahipleri, global şirketlerin yöneticileri, üst düzey sanatçılar ve sporcular. | Cennette yaşıyorlar, süper yatları, jetleri var. Tatilde extrem yaşamları,sanatları ve sporları deneyimliyorlar. Uzay turizmi gibi. | Bu segment için kültür turizminde İstanbul’a bir ziyaret vaat edebilir. Onun dışında kıyılara bir uğrar geçerler. | Türkiye uluslar arası festivaller, spor organizasyonları ile biraz ilgi çekebilir. Fakat Türk turizmi için yakın gelecekte bu pazar ihmal edilebilir bir rakamdır. |
| 1.000.000-10.000.000 | İş adamları, sermayedarlar, finans dünyasının ileri gelenleri, profesyonel yöneticiler, doktorlar, avukatlar vs. | Yatları vardır. Hepsinin jeti olmasa da first classdan aşağı uçmazlar. Tatil seyahatlerinde gittikleri destinasyon ya da turizm merkezlerinde bir kontakları vardır. İyi sanatı ve ileri spor aktivitelerini takip ederler. İmaj önemlidir. | Yine İstanbul görülecek yerler listesindedir. Kapadokya’yı da gezilerine ekleyebilirler. Yatları ile de Göcek, Gökova demirleyecekleri yerlerdir. | Maalesef Türk turizmi çok harcayan, göreceli olarak büyük olan bu pazardan sınırlı bir pay alabilir. Ülke imajı ve vatandaşlarının yaşam tarzı rafine zevkleri olan bu grup için önemlidir. |
| 500.000-1.000.000 | Lokal busines sahipleri,global şirketlerin orta seviye yöneticileri, finans dünyası, kısaca üst orta sınıf. | Tatil için 50-100 bin $ harcayan bu geniş grup bir üst seviye geliri olanları takip etmeye çalışır. Yat kiralanır, first class uçmak önemlidir. Trend destinasyonlar ise vazgeçilmezdir. Zengin diyebileceğimiz segment, hayatı kıymetli olduğu için risk içeren destinasyonları tercih etmezler. | Lara-Belek bandındaki delüks oteller 2023 sezonunda bu segmenti hedef almış gözüküyor. Fakat oteller mükemmel olsa da otel dışı hayat orta sınıfın üstünü temsil eden turistlere yeterli gelmeyecektir. Kışın golf için geliyor olabilirler ama aileyi kapıp iki haftada 50-100 bin $’ı Antalya’da harcamak istemezler.Aktivite, yaşam kültürü zayıf kalır. İstanbul ise listede kesinlikle vardır. | Geniş ve harcama potansiyeli yüksek olan profilden alınan payı artırmak için ülke imajının düzeltilmesi, AB ile ilişkilerin gelişmesi, kültür ve sanat yaşamının önünün açılıp, yatırım yapılması gerekir. Londra’da 40 kadar müzikal dönüyor ise İstanbul Antalya’da da bir şeyler dönmelidir. |
| 250.000-500.000 | Orta sınıf.Türk orta sınıfı değil tabiî ki. Her iş kolu, küçük işletmeci bu gruba girer. Hukuk, eşitlik, insan hakları, ifade özgürlüğü demokrasi gibi değerlere özen gösterirler. | Türk turizminin pazarlarındaki geniş bir nüfusu temsil eden orta sınıfa ait turistler uluslar arası turizmin motorudur. Bütün destinasyonların ağırlamak istediği kitledir. İstikrarlı, öngörülebilir bu kitle zenginler kadar katı olmasalar da seçicidirler. Genelde alıştıkları merkezi sürekli ziyaret ederler. Tatil yerlerinde bağ kurmayı severler. | Yüksek sezonda Antalya, Dalaman’daki Delüks H5 ve H5 oteller orta sınıf tatilciler için mükemmel hizmet vermektedir. Tur olarak satılan İstanbul ve Kapadokya harika destinasyonlardır. | Çocukları ile iki haftalık pakette 30.000 $ civarında harcayabilen bu kitleyi genişletmek için her şeyden önce AB ile ilişkileri güçlendirip ülke imajını düzeltmesi gerekmektedir. Turizm merkezlerinin altyapısına ve aktivitelere yatırım gereklidir. Bu turist grubunun otel dışına çıkması için güvenilir ulaşım altyapısına ihtiyacı vardır. |
| 100.000-250.000 | Alt orta sınıf. Eğitimli çalışanlar, Bürokratlar, KOBİ sahipleri, serbest çalışanlar. Genç ve orta yaşlılar. | Tatillerinde konfor ve aktivite ararlar. Charter uçuşlar onları rahatsız etmez. Klasik çekirdek aileden uzaktırlar ve bekar ebeveyn olayı yaygındır. İki haftalık pakete iki yetişkin iki çocuk 15-20 bin $ harcayacakları için delüks otel yerine H5 tercih edebilirler. 1.Sınıf Tatil Köyleri aktivitesi olduğu için caziptir. Konser, spor aktivitesi vs. tatil kararlarını etkiler. | Türk turizminin motor kitlesi alt orta sınıftır. Yüksek sezonda Alanya’dan Bodrum’a kadar tüm destinasyon ve merkezleri bu grup besler. Kitle turizmi işte bu grup ile vücut bulmuştur ve uygun fiyatlama ile Türk turizmi gücünü buradan almaktadır. Mükemmel plajları, otelleri, iklimi ve mutfağı ile Türkiye bu gruba istediğini vermektedir. | Yeni açılan destinasyonlar ve Türkiye’nin etrafındaki sorunlar güçlü olduğu segmentde Türk turizmini zorlayabilir. Ulaşım altyapısına yatırım ile bu grubun harcama potansiyeli artırılmalıdır. Alanya’ya gelen bir turist ailesi ile metroya atlayıp Kemer’i ziyaret edebilmelidir. |
| 50.000-100.000 | Genç çalışan yoğunluklu, işçi sınıfı, memur, emekli ve küçük esnaf. | Tatil için 5-7 bin $ harcayabilecek olan örnek aile bütçelerine uygun paketleri tercih edeceklerdir. Yüksek sezonda H1-H3 otelleri içeren paketleri, yarı sezon ve sezon dışında ise H4-H5 otelleri tercih edeceklerdir. | Türk turizminin yatak kapasitesinin %60-70’ H4 ve üzeri otellerden oluşmaktadır. Özellikle Antalya’da H5 otellerin yatak kapasitesine katkısı %80’in üzerindedir. Bu yatak kapasitesi yarı sezonda ve ölü sezonda bu gruptaki turiste hizmet vermektedir. | İşçi, memur ve emekli sınıfındaki bu geniş kitleyi Türk turizmi kaybetmemelidir. Üst gelir gruplarının istemediği dönemleri doldurdukları gibi küçük tesisler için yüksek sezon misafiridirler. |
| 0-50.000 | Alt gelir grubu. | Uçuşların ve havaalanlarının gelişmesi sonucu artan ve ucuzlayan hava taşımacılığı arzı alt gelir gruplarını da uluslar arası turizmden pay alır hale getirmiştir. Çok seçici olmayan bu grup parası ile en fazla tatili ve hizmeti almak istemektedir. | Muhteşem Antalya ve Dalaman otelleri alt gelir grubu turistleri için yüksek tatmin sağlamaktadır. Kışın Belek’te kalıp, böyle bir otelde kalamayacağını düşünen turistlerin sevinci görülmeye değerdir. | Bu grup aslında uluslar arası turizmin temel direklerinden biridir. Gelir düzeyleri arttıkça alıştıkları destinasyona gitmeyi tercih edeceklerdir ve ölü sezonda uçmayan uçakları uçurmakta, kapanacak otellerin bacasını tüttürmektedirler. Tatil seçiminde yan faktörlere bakmamaktadırlar. Zor zamanda turizm motorunun çalışır kalmasını sağlayabilirler. |
