1965’lerden itibaren dünyayı saran hippi akımına ucundan ya da tamamıyla kapılmış, kendini hippi olarak tanımlamış veya öyle yaşamaya gayret etmiş çeşitli şahsiyetlerin olduğunu özellikle Türk basınının magazin haberlerinden biliyoruz. Ülkemizde de hippi akımına şu veya bu şekilde, içten ya da şeklen tutulmuş çok sayıda kişi vardı.

Yerli Hippiler

Anlatmaya ülkemizden başlarsak, elimizde bu konuda pek fazla bilginin olmadığını söylemek gerekir. Zira o dönemleri anımsayanların anlattıkları dışında pek fazla bilgiye ulaşılamıyor. Öte yandan, kendini hippi olarak tanımlayan ve ilan eden bazı sanatçı ve yazarların yaşlarının, o dönemler için epey genç olmasından dolayı onları bu kapsamda değerlendiremiyoruz.

Yerli hippiler arasında, yukarıda Yener’in Yeri bölümünde sözünü ettiğimiz Sıtkı Oruç, ulusal hippilerimizden biridir. Ölümüne kadar da bu felsefeye uygun yaşadığını Türkiye Turizmi Sözlü Tarih Araştırması anlatılarından öğreniyoruz.

Hippi Süleyman, nam-ı diğer Sammy, ya da gerçek adıyla Süleyman Pider, Sultanahmet semtinin gençlerinden biri olarak ölümüne kadar hippi kalmıştır. Diğer bilinen hippiler arasında şair Avni Dede, Toto ve hippilerin kraliçesi Perihan sayılabilir. Ancak bunların aslında hippiyle pek alakası olmayıp daha çok bir tür öykünmenin sonucu oldukları söylenebilir.

Akıllı olanları yolun başında başlarının çaresine bakıp Sultanahmet’in dışına çıkmışlardır; ne yazık ki bir kısmının sonu hüsran olmuştur. Kimi genç yaşta hayata veda etmiş, kimi perperişan yaşamış ve hâlen de yaşamaktadır. 1960’ların “çiçek çocukları” denince herkes farklı hikâyeler anlatır. O dönemi yaşayanların kimi otel işletmektedir, kimi Ayasofya’nın arkasında dükkân sahibidir, kimisi de şiir yazmaktadır (Bulut, 2011).

Sultanahmet, 1960–1979 yılları arasında ve hatta daha sonrasında da yüz binlerce hippi ve sırt çantalı turisti ağırlamıştır. Hâlâ da ağırlamaktadır. ABD, Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda’nın yanı sıra Fransa, İngiltere, Almanya, Hollanda ve Belçika gibi pek çok Batı Avrupa ülkesinden gelen yüz binlerce genç Sultanahmet’i ve Anadolu’yu ziyaret etmiştir. Gelenlerin bir kısmı sonraki yıllarda kamuda, özel sektörde, üniversitelerde ve basında önemli, karar verici konumlara da ulaşmıştır. Aslında hippi olayını Türkiye açısından önemli kılan da budur. Dolayısıyla yıllar önce kimlerin Türkiye’ye hippi olarak geldiğini bilmek, bu hareketin boyutunu anlamak bakımından önemlidir.

Bill Clinton 1969’da Sultanahmet’te idi

Sultanahmet’e gelen tanınmış kişiler arasında en ünlüsü ABD başkanlarından Bill Clinton’dur. Clinton 1969’da Sultanahmet’e gelmiştir. İngiltere eski başbakanlarından Tony Blair de 1960’lı yıllarda Sultanahmet’te bulunanlardan biridir.

Diğer tanınmış kişiler arasında Geceyarısı Ekspresi’nin yazarı Billy Hayes, Alman Dışişleri Bakanlarından Joschka Fischer, ABD’li şarkıcı ve söz yazarı Janis Joplin, BP Yönetim Kurulu Başkanı Sir J. Brown ve basketbolcu Kareem Abdul-Jabbar sayılabilir. Diğer gelenler hakkında ise ne yazık ki herhangi bir arşiv çalışması yapılmamıştır.

Pudding Shop’un işletmecilerinden Namık Çolpan tanınmış bazı hippilerin ziyaretlerini şu sözlerle anlatıyor:

“Puding Shop’ta kahve içmiş, kahvaltı yapmış, arkadaşları ile buluşmuş pek çok tanıdık ünlü isim var; ABD eski Başkanı Bill Clinton, İngiltere eski Başbakanı Tony Blair ve Alman Dışişleri Bakanı Joschka Fischer...”

Namık Bey, sonraki yıllarda önemli mevkilere gelen bu isimlerin hippi hâllerini şöyle aktarıyor:

“Clinton da hippiler arasındaydı. Başkan olduğunu duyunca çok şaşırmadım. Çünkü çok kültürlü bir kişiydi. Clinton sonra 2001’de geldi ama koruma engeli nedeniyle konuşmak mümkün olmadı. Tony Blair de 60’lı yıllarda gelmişti. Onun da saçı uzundu. Gitar, mızıka çalıp kendi aralarında eğlenirlerdi. Aralarında konuşurlarken öğrenmiştik ismini. Burada çok meraklı kişiler vardı; üniversitede okuyanlar buraya gelir, İngilizce pratik yapardı. Onlar tanışmıştı Tony Blair ile…”

Dünyada Tanınmış Hippiler

Buna karşılık, dünyada hippi akımının içinde yer almış, öncülük etmiş, şarkılarıyla, yazılarıyla, filmleriyle hippi akımını desteklemiş pek çok tanınmış kişi vardır. Bunlardan hangilerinin Türkiye’ye geldiğini henüz bilmiyoruz.

Dünyada hippi akımı içinde adı geçenlerden bazıları şunlardır:

Abbie Hoffman, Albert Hofmann, Aldo Leopold, Aldous Huxley, Allen Ginsberg, Andy Warhol, Angela Davis, Arlo Guthrie, Captain Beefheart, Bhagwan Shree Rajneesh, Bill Graham, Bob Dylan, Bob Marley, Buffy St. Marie, Cesar Chavez, Carlos Castaneda, Carole King, Charles Manson, Dick Gregory, Eldridge Cleaver, Fabulous Furry Freak Brothers, Frank Zappa, Gary Grimshaw, George Carlin, George Harrison, George McGovern, Gloria Steinem, Gregory Corso, J. Edgar Hoover, Jack Kerouac, Jackson Browne, Jane Fonda, Janis Joplin, Jerry Garcia, Jerry Rubin, Jim Morrison, Jimi Hendrix, Joan Baez, John Lennon, Joni Mitchell, Ken Kesey, Lawrence Ferlinghetti, Lyndon Baines Johnson (LBJ), Lenny Bruce, Maharishi Mahesh Yogi, Mountain Girl, Neal Cassady, Neil Young, Paul Krassner, Peter Coyote, Peter Max, Ram Dass, Richard M. Nixon, Richard Pryor, Richie Havens, Robert Crumb, Stephen Gaskin, Stewart Brand, Terence McKenna, Timothy Leary, Tom Hayden, Walter Cronkite ve William S. Burroughs.

Yararlanılan kaynaklar:Bulut, F. (2011). 68 Kuşağı Gençlik Olaylarının Uluslararası Boyutu Ve Türkiye’de 68 Kuşağına Göre Atatürk Ve Atatürkçülük Anlayışı, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XI (23): 123-149; 1) http://www.hipplanet.com/books/atoz/friends.htm, ((Erişim tarihi: 27. 08. 2014); sÇolpan, N. (1946). Ortaokul. Araç, Kastamonu. 27 Kasım 2014 ta­rihli görüşme. (Görüşen: Nazmi Kozak).

Not: Bu yazının tam metni için bkz.: Kozak, N. (2018). Hippiler. İçinde; (Kozak, N. Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm: Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler. İstanbul: Yıkılmazlar Matbaası.

HAFTAYA: Türk Toplumunun Yaklaşımı