Hippiler-2: Hippi Akımı Nasıl Ortaya Çıktı?

Nazmi Kozak

07 Eylül 2025 22:33
0
12 DAKİKA OKUMA SÜRESİ

Hippi kuşağını anlayabilmek için bu kuşağın temellerinin atıldığı dönemlerin sosyal, kültürel ve hatta siyasi gelişmelerinin incelenmesi gerekir. Yaşanan en büyük ekonomik krizlerinden biri olan 1929 Ekonomik Bunalımı, İkinci Dünya Savaşı, Kore Savaşı, kapitalist ekonominin mekanik üretim şekline dönüşmesi, Vietnam Savaşı ve hatta McCarthy politikaları, hem Hippi akımının etkilendiği akımların ortaya çıkmasına hem de yaygınlaşmasına katkıda bulunur. Hippiler, genel olarak “Beatnik Kuşağı” denilen dönemin bir ürünü olmalarının yanı sıra, Hipsterizmden de etkilenirler ve her iki akımının edebiyat ve müzik ürünlerinde yer alan mesajları ile felsefelerine son şeklini verirler.

Bunlara ek olarak, Hippi Kuşağı’nın bir diğer özelliği de, Kaliforniya Üniversitesinin Berkeley Kampüsü’nde ortaya çıkması ve genel olarak üniversite öğrencileri arasında yaygınlaşmasıdır. Bu yönüyle İkinci Dünya Savaşı sonrası hızla sanayileşen ve kapitalist üretim tarzında genişleyen ABD toplumunun bir ürünü olduğu açıktır. Daha açık bir anlatımla, Hippi akımı, ABD’li burjuva aile çocuklarının savaşa, çevresel gelişmelere, toplum üzerindeki baskılara ve uyuşturucu kullanımının denetimine karşı geliştirdikleri bir harekettir. Amerika’da 1960’ların öğrenci hareketlerinin bütünüyle Hippiler tarafından yönlendirildiğine ilişkin görüşlerin doğruluk payı azdır. En görünür şekliyle hippilik Vietnam Savaşı’na karşı olan bir toplumsal tepkinin üniversite çevresine yansımasıdır. Bu yansıma da, dünyada o zaman verilen bağımsızlık savaşlarının ve Amerikan saldırganlığına karşı mücadelelerin, Amerikan gençliğindeki etkilerinden biridir (1). Tabi hippilik akımının doğmasına katkıda bulunan bazı akımlar da vardı. Bunlar arasında Beatnikler ve Hipsterizm önü çekmektedir. Hippilerin en çok etkilendikleri akım, Beatniklerdir.

Beatnik’ler

Beatnikler, genel olarak Jack Kerouac, Allen Ginsberg ve William Burroughs gibi yazarların çevresinde edebiyatla ilgilenen ve ABD’nin dört bir yanında geniş arkadaş grupları oluşturarak sınır deneyimine çok farklı açılardan yaklaşan bir topluluğu tanımlamak için kullanılır (2).

Beatniklerin ortaya çıkışı pek çok kaynak tarafından 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’na dayandırılır. Dönemin ABD’sinde en fazla hissedilen bu kriz, pek çok insanı karın tokluğuna çalışmaya mecbur bırakır. İnsanlar çeşitli ulaşım araçları (genellikle tren) ile ABD’yi bir uçtan uça dolaşmaya, farklı hasat dönemlerinde iş bulup karınlarını doyurmaya çalışırlar. Karınlarını doyurmaya yönelik bu göçebe yaşam tarzı, Beat Kuşağı’na esin kaynağı olur.

1940’larda, New York’taki Columbia Üniversitesinin edebiyatla ilgili bir toplulukta tanışan bir grup öğrenci, 1929 Krizi sonrasında işsizlerin yollara düşmesi örneğinde olduğu gibi amaçsızca otostop yaparak Amerika’yı dolaşmaya başlar. Gittikleri her eyalette yeni insanlarla tanışırlar ve bu seyahatin sonucunda adı henüz konulmasa da sisteme, geleneğe ve alışıldık yaşam biçimlerine muhalif bir kitle oluşmaya başlar. Bu gruplar New York merkez olmak üzere Denver ve San Francisco’da toplanmaya başlarlar. Grup içerisinde sanatın çok farklı dallarıyla ilgilenenler olsa da Beat Kuşağı’nın etkisi en çok edebiyat alanında öne çıkar. Hareket, 1950 ve 1960’larda belirgin hale gelir, bu akıma dâhil insanlar doğaçlama, tutkulu diyalog, açık cinsellik ve uyuşturucu deneyimleriyle daha ilgili olurlar. Bu görüşleri savunan yazarlar zamanla yerleşik edebiyat dergilerinde çalışmalarını yayımlamaya başlarlar ve geniş bir kesimi de etkilerler. 1950’li yıllarda konformist bir yaşamı yücelten ABD toplumunun değerlerine karşı olan bu yazarların en önemlilerinden biri kabul edilen Jack Kerouac, aynı zamanda “Beat Kuşağı” terimini de öneren ilk kişidir (3).

1960’lara girilirken Beat Akımı, Amerikan yeraltı gençliğinin öncüsü haline gelir ve müzikten sinemaya, şiirden romana her alanda etkisini göstermeye başlar. 1960’ların öne çıkan müzisyenleri Beat Kuşağı’ndan ciddi anlamda etkilenirler. The Doors, Bob Dylan, The Rolling Stones, The Beatles, Pink Floyd gibi gruplar yaptıkları deneysel çalışmalarla Beat Kuşağı’nın gelenek yıkıcı-muhalif karakterinin müzikteki temsilcileri olurlar (4).

Beatler, Buda’yı ve meditasyonu ABD'de tanıtarak, gençliği özgürleştirmeyi ve insanları kurgulanmış yaşam biçimlerinin ötesine davet etmeyi amaçlayan yazılar yayımlar. Bu çalışmaların bir sonucu olarak 1960’ların ikinci yarısında binlerce genç Hindistan, Nepal ve Tibet’e doğru yollara düşer (5). 1960’lar, gerek ABD ve gerekse Avrupa’da önemli değişimleri beraberinde getirir. Beat Kuşağı’nın yazınsal ve düşünsel açılardan gençlik üzerinde önemli etkileri olur.

Hippilerin Beatniklerin devamı olduğunu, birtakım nüanslardaki farklılıklar dışında Hippilik ile Beatniklerin felsefelerinin örtüştüğünü söylemek yanlış olmaz. Beatler ile Hippiler arasındaki temel farklar arasında; Beatlerin siyaset karşıtı iken Hippilerin sivil haklar ve savaş karşıtı etkinlikere bizzat katılarak destek olması gösterilebilir. Bu dönemde Allen Ginsberg gibi öncü Beatniklerin çoğu aktif olarak Hippilerin arasında yer almaya başlar. Beatnik teriminin Hippie’ye dönüşümünün 1967 yılında San Francisco Golden Gate Parkı’ndaki “Human Be-In” adlı etkinlikten sonra olduğuna ilişkin genel bir görüş bulunuyor.

Hipsterizm

Hippilerin etkilendiği akımlardan biri de, Hipsterizm’dir. Bu akımın da Beatnik Kuşağı’ndan etkilendiği veya beslendiği söylenebilir. ‘Hipster’ sözcüğü ilk kez Harry Gibson ve Eddie Choe tarafından kullanılır. Beatnik’lerce hipster’ kelimesinin 1940’lı ve 1950’li yıllarda caz ve swing müzisyenleri için kullanılmaya başlandığı biliniyor. Hipsterizm, o dönemin ılımlı bir kuşağı temsil eden, jazzdan beslenen ve İkinci Dünya Savaşı karşıtı bir akımdır.

Alışılmışın dışında giyinen, alışılmışın dışında müzik dinleyen ve kültür etkinlikleri düzenleyen bu kuşağın ilk temsilcileri, ABD’nin iki kentinde kümelenmeye başlarlar: Doğuda New York’un Greenwich Village ile Batı’da San Francisco’daki Haight-Ashbury bölgesi. Buralar aynı zamanda Beatnikler ile sonrasında hippilerin de iki önemli yerleşim merkezi olacaktır. Bu iki bölgeden Greenwich Village bir anda dünya genelinde ünlenir ve daha sonra adları hippiye dönüşecek insanların yerleşme yeri haline gelir. ABD’nin her yerinden buraya gelen gençler, 1966 yılının Haziran ayında 15 bin kişiye ulaşırlar (6). 1950’lerin sonlarında Village kafelerinde takılan Beatnik liderleri ve gençlerin, kendilerinden olanı, banal olmayan anlamında “hip” diye andıkları biliniyor. New Yorklu Beatnik’lerden Chan Romero 1959 yılında “Hippy Hippy Shake” diye bir şarkı yazar. 1963 yılında İngiliz grup “The Swinging Blue Jeans” bu şarkı ile dünya listelerine fırtına gibi girer (7).

Hippiler

Dünya, toplumsal kuralları çiğneyen, kurulu düzeni beğenmeyen bu gençleri önce Batı ülkelerinde ortaya çıkan Beatniklerle tanır. 1960’lara gelindiğinde Beatnik Kuşağı yerini, bu alt kültürün belirgin özelliklerini çok daha ileri götürecek yeni bir kuşağa bırakacaktı; Hippiler (8)… Kısa sürede her tarafa yayılan, hatta Sosyalist Blok’taki gençliği dahi etkilemeye başlayan bu akımın temsilcileri bir süre sonra “Hippi” adıyla anılmaya başlarlar. 1966 Haziran ayına kadar 15 bin hippi San Francisco’ya Haight semtine yerleşir. Buradaki hareket “The Diggers” çevresinde yoğunlaşır.

Bu getto sokak tiyatrosu grubu, anarşist hareket ve sanat olaylarını özgür şehir yaratmak amacıyla birleştirir. 1966 yılı sonuna kadar Digger’lar ücretsiz yiyecek, sağlık ürünleri dağıtan, bedava ulaşım ve barınak sağlayan merkezler açarlar. Ayrıca ücretsiz konserler ve siyasi sanat olayları düzenlerler. 1970’lerin başında ABD’de 10 bin farklı komünde 750 bin kişi yaşamaya başlar. Hippiler çevresel etkinliklerde bulunurlar; sonraki yıllarda Greenpeace, Earth First, Friends of the Earth gibi organizasyonlar kurarlar ve devam ettirirler. Kısa bir sürede yüzbinlerce insanı etkileyen bir akım haline gelir.

Siyasal ve Sosyal Gelişmeler

Beatnik ve sonrasında hippi akımının ortaya çıkmasında ve yaygınlaşmasında ABD’de yaşanan bazı gelişmelerin önemli rolleri vardır. Dünyanın en sanayileşmiş ve kapitalistleşme sürecinde göreceli olarak ileri bir konumda olan ABD’nin bu durumu ülkedeki gençler arasında bazı sosyal ve kültürel gelişmelerin doğmasına yol açar. Bir anlamda ABD’de yaşananların temeli belki de 1929 Ekonomik Bunalımı ile bağlantılıdır. Büyük Bunalım sonrasında yaşanan İkinci Dünya Savaşı, Büyük Bunalım’ın ülkede ortaya çıkardığı ekonomik, sosyal ve siyasal gelişmeleri belli bir oranda absorbe etse de, Beatnik ve sonrasında da Hippilik gibi akımların doğmasını önleyemez. Tam tersine İkinci Dünya Savaşı gençler arasında barış ve savaş karşıtlığına ilişkin düşüncelerin taraftar bulmasını artırır.

Beatnik ve Hippilik akımlarının ABD’de ortaya çıkması ve yaygınlaşmasının gerekçeleri aranırken, 1900’ların başından itibaren ABD’ye büyük gruplar halinde göç eden Alman göçmenler ve onların kültürüne de bakılmasında yarar bulunuyor. Alman kültürünün ABD toplumuna göre sahip olduğu farklılık (üstünlük) ve yukarıda da belirtilen “Der Wandervogel” akımının etkileri de dikkate alınmalıdır.

Öte yandan, ABD’nin İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünya egemenliği yolunda Sovyetler Birliği ile girdiği yarışta önce Kore Savaşı ve ardından da Vietnam Savaşı, ABD gençliği üzerinde barışçıl bir dünya görüşünü güçlendiren gelişmeler olur. Özellikle Vietnam Savaşı’nda ABD’nin çok sayıda kayıp vermesi, bu kayıpların da özellikle alt ve orta gelirli ABD vatandaşları arasından çıkması, barışçı, savaş karşıtı ve zorunlu askerlik karşıtı grupların taraftar bulmasını sağlar. Bu arada boksör Muhammed Ali’nin Vietnam’a asker olarak gitmeyi reddetmesi de, savaş karşıtı akımları destekler. Kapitalist ekonominin yaygınlaşması, sosyal devletin ihmal edilmesi, gençler arasındaki tepkileri artıran unsurlar arasındadır.

Bütün bu gelişmeler ABD’nin İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesini izleyen 20 yıllık bir sürede yaşanır. Ek olarak gözden uzak tutulmaması gereken bir husus da, Beatnik ve Hippi hareketinin ABD’nin önde gelen ve nitelikli üniversitelerin öğrencileri arasında yaygınlaşmasıdır. Bir başka anlatımla, öğrencilere verilen nitelikli eğitimin, onların dünyayı daha iyi anlamalarına ve gençlerin dikkatinin ve eleştirisinin ABD’nin birtakım politikaları üzerine odaklanmasına yol açtığı söylenebilir.

Edebiyat ve Müzik

Beatnik ve Hippi felsefesinin yaygınlaşmasında etkili olan bir başka önemli faktör de, edebiyat ve müziktir. Zaten Beatniklerin Jack Kerouac, Allen Ginsberg ve William Burroughs gibi yazarların çevresinde yaygınlaştığı biliniyor. Jack Kerouac’ın Yolda (On the Road, 1957) ve Zen Kaçıkları (Dharma Bums), Allen Ginsberg’in Uluma (Howl, 1956) ve William S. Burroughs’un Çıplak Şölen (Naked Lunch, 1959) adlı eserleri (9) beatnik akımının genişlemesine katkıda bulunur. Allen Ginsberg, Gregory Corso, William Burroughs, John Clellon Holmes, Peter Orlovsky, Gary Snyder ve Philip Whalen gibi Beat hareketinin öncü yazarları, şairleri ve halk şarkıcıları Beatnik akımına destek olurlar (10). Dönemin ABD’sinde McCartizm’in ilgisi dışında kalan veya gözaltı ve tutuklamalardan kurtulan pek çok edebiyatçı ve müzisyen Beatnik ve Hippi akımlarına ilham kaynağı olur.

Müzik alanında Hippilerin etkisinde kaldıkları müzisyenler ve gruplar arasında The Doors, Bob Dylan, the Rolling Stones, The Beatles, Pink Floyd gibi gruplar başı çeker. Bunların yaptıkları deneysel çalışmalar Beat Kuşağı’nın muhalif karakterinin müzikteki temsilcileri olurlar (11). Hippiler gittikleri her yere müziklerini götürürler, dillerini bilmedikleri insanlarla müzikle iletişim kurarlar ve gittikleri yerlerden aldıkları sesleri müziğe dönüştürüp ülkelerine dönerler (12).

Not: Bu yazının tam metni için bkz.: Kozak, N. (2018). Hippiler. İçinde; (Kozak, N. Editör), Dünden Bugüne Türkiye’de Turizm: Kurumlar, Kuruluşlar, Turizm Bölgeleri ve Meslekler. İstanbul: Yıkılmazlar Matbaası.

(HAFTAYA: ÇİCEK ÇOCUKLAR)

Yorumlar

Lütfen Bekleyin.

Nazmi Kozak