Dan Ariely ve Jeff Kreisler’in yazmış olduğu kitabın adı “Tamamen Duygusal”, alt başlığı ise “Para Harcamanın Akıllıca Yolları”. Kitabın içeriği kısaca “para harcamak insana acı verir” şeklinde özetlenebilir. Parayı harcadığımız zaman ile almış olduğumuz ürünün/hizmetin tüketim süresi arasında geçen zamanla, duymuş olduğumuz acının ya da hazzın düzeyi doğru orantılıdır, şeklinde bir yaklaşım sergileniyor kitapta. Harcama ve tüketim arasındaki zaman uzadıkça acı azalır ve haz artar ya da tam tersi durum ortaya çıkar… 

Kitapta bir balayı çiftinin her şey dahil sistemi ile bir paket tur satın alması ve çiftin tatil davranışları da konu ediliyor… Örneğin Avrupa’da yaşayan bir çift olarak erken rezervasyonla iki haftalık bir tatil paketi satın alıyorsunuz, parayı da peşin ödüyorsunuz. Avrupa’daki yaklaşımda ücretin peşin ödenmesi, paket turun tanımında da görülmektedir.  

Şimdi sözü Ariely ve Kreisler’e bırakalım... Tatile çıkmadan yani ürünü/hizmeti tüketmeden aylar önce peşin olarak ödeme yapılmış ve biraz canımız yanmıştır. Almancada bir söz vardır: “Beklenti en büyük zevktir.” Bu bağlamda tatile çıkıncaya kadar kendinizi tatilde gibi hissetmeye başlarsınız. Fiziksel olarak yaşadığınız şehirde ya da ülkede olsanız dahi aklınız çoktan tatile çıkmıştır bile. Tatil başladığında da ödemenin üzerinden aylar geçtiği için artık canınız yanmaz ve tatilin dolu dolu keyfini çıkarırsınız. Otel bir de yarım pansiyon sunuyorsa ve birçok yerde yemeklerin ve içeceklerin fiyatları yazıyorsa, hemen bir hesaplama yaparsınız ve kâra geçtiğinizi dahi düşünmeye başlarsınız… Bunu yapanların olduğunu duyar gibiyim…

Tatilde bir balayı çifti ile tanıştığınızı ve onların da yarım pansiyon paket tur satın aldığını düşündüğünüzde, sizin tatilden aldığınız tatmin düzeyi ile onlarınki arasında müthiş bir uçurum olacaktır… Onlar içeceklerini ve yiyeceklerini sürekli hesaplarken siz hayatın ‘size’ güzel olduğunu deneyimleyeceksiniz… 

Özellikle son gün, yani çıkış yaparken, siz keyifli bir şekilde anahtarı teslim edip hiçbir şey ödemeden transfer otobüsüne binersiniz. Ama aynı uçağa yetişmesi gereken yarım pansiyon satın almış çift, sayfalar dolusu adisyonu kontrol eder ve yüklü bir ödeme yapar. Bu sırada tatilin verilen bu paraya deyip değmediğini düşündüklerini duyar gibiyim… Çünkü sizin ödeme yaptığınız zamanla paket turu tüketmeniz arasında uzun bir zaman geçmiştir… 

Ariely ve Kreisler’i okurken her şey dahil sisteminin bu denli gelişmesinin, konseptin içeriği ile ilişkili olsa da insanların tatil paketlerini satın alırken tutumlarının da göz önüne alınması gerektiğini düşünmeden edemedim… Yani ödeme ve tüketim arasında geçen zaman açısından…

2009 senesinde 10. Ulusal Turizm Kongresi’ne katılmak için Almanya’dan geldiğimde, lokantada yemek yerken insanların ödemelerini çoğunlukla kredi kartı ile yaptıklarına şahit olmuş ve bu duruma şaşırıp kalmıştım. Bu, Almanlar için anormal bir davranış olurdu. Şimdilerde de Türkiye’de tatil paketlerinin kredi kartı ve taksitlendirilerek (hatta ertelemeli) tatil bittikten sonra ödemeye başlanması, insanların canının çok ama çok yanmasına neden olabilir ve pişmanlıklar doğurabilir diye düşünmeden edemiyorum… 

Siz balayınız için tatil paketinizi nasıl alırdınız?...